Page 12 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 74 ฉบับที่ 4 ตุลาคม - ธันวาคม 2564

สิบปีน�้าท่วมใหญ่ อะไรที่ยังไม่ได้ท�า

การระบายน�้าจากลุ่มน�้าเจ้าพระยา จากภาพถ่ายดาวเทียมของส�านักงานพัฒนาเทคโนโลยีอวกาศและภูมิสารสนเทศ
ป่าสัก และท่าจีน ทั้งในส่วนที่ไหลมาตาม (GISTDA) พบว่าน�้าท่วมขังและน�้าท่วมไหลหลากในทุ่งต่างๆ นั้น เป็นบริเวณกว้างถึง 12.3
ล�าน�้า รวมกับน�้าที่ไหลบ่ามาในทุ่งต่าง ๆ ล้านไร่ ซึ่งธนาคารโลก (World Bank) ได้ประเมินว่ามีความเสียหายเป็นมูลค่าถึง 1.5
ลงสู่ทะเลนั้น มีอัตราการไหลที่สูงมาก ล้านล้านบาท และได้จัดล�าดับเป็นความเสียหายจากภัยธรรมชาติที่สูงเป็นล�าดับที่ 4 ของโลก

เกินกว่าที่ ระบบแม่น�้าและคลองระบายน�้า
ต่าง ๆ ทั้งหมดรวมกัน จะรับและสามารถ
ระบายน�้าลงสู่อ่าวไทยได้ โดยเฉพาะในช่วง 3. นำ้าท่วมปี 2564 ไม่หนัก
ที่น�้าทะเลหนุนสูง
การระบายน�้าลงสู่อ่าวไทย สูงสุดที่ ปี 2564 นี้ ฝนต้นฤดู ตกมากในเดือนพฤษภาคม จากอิทธิพลของมรสุมตะวันตกเฉียงใต้
สามารถระบายผ่านแม่น�้าเจ้าพระยาผ่าน ตามฤดูกาล หลังจากนั้นฝนตกน้อยลดลงมากตั้งแต่กลางเดือนพฤษภาคมเป็นต้นมา มาตกมาก

สถานีวัดน�้าบางไทรลงสู่ทะเลในช่วงที่น�้า อีกครั้งหนึ่งในเดือนสิงหาคมหลังวันแม่ และมีฝนตกมากในเดือนกันยายน โดยปริมาณฝน
ทะเลไม่หนุนสูงได้สูงสุด 3,500 ลบ.ม./วินาที สะสมถึงวันที่ 31 ต.ค. มีฝนตกมากกว่าค่าเฉลี่ยร้อยละ 10 (ปี 2554 มีฝนตกมากกว่าค่าเฉลี่ย
(ปี 2554 มีการใช้กระสอบทรายเสริมคัน ร้อยละ 26) ดังแสดงในรูปที่ 1 และมีพายุจรเข้ามาเพิ่มปริมาณฝนดังแสดงในรูปที่ 6 ดังนี้
กั้นน�้าให้สูงขึ้น สามารถระบายน�้าได้สูงสุด (1) วันที่ 13 กันยายน พายุโกนเซิน (#13: Conson=ภูเขาเวียดนาม) เป็นพายุที่ก่อตัว
3,860 ลบ.ม./วินาที) โดยช่วงที่น�้าทะเล เป็นลูกที่ 13 ของปี 2564 เคลื่อนที่เข้ามามีอิทธิพลท�าให้ฝนตกเพิ่มขึ้น ในวันที่ 12 ถึง 14

หนุนสูงนั้นจะระบายได้ประมาณ 3,000 กันยายน ในพื้นที่อุบลราชธานี และ อ�านาจเจริญ สกลนคร นครพนม บึงกาฬ หนองคาย
ลบ.ม./วินาที โดยที่แม่น�้าท่าจีนนั้นสามารถ มุกดาหาร ยโสธร ร้อยเอ็ด และกาฬสินธุ์ มีปริมาณตั้งแต่ 152 ถึง 341 มม./วัน และ
ระบายน�้าลงสู่ทะเลได้สูงสุด 200 ลูกบาศก์ มีฝนตกในพื้นที่บางส่วนของภาคเหนือตอนล่าง ภาคกลางและภาคตะวันออก
เมตรต่อวินาที ระบายน�้าผ่านระบบคลอง (2) วันที่ 24 กันยายน พายุเตี้ยนหมู่ (#15: Dianmu=เทพธิดาจีน) ก่อตัวขึ้นในทะเลจีนใต้
ชลประทานฝั่งตะวันออกลงสู่ทะเลได้ 230 เป็นพายุลูกที่ 15 ของปีนี้ เคลื่อนตัวเข้าสู่ประเทศไทย โดยวันที่ 24 กันยายน ท�าให้ฝนตก
ลบ.ม./วินาที ระบบคลองชลประทานฝั่ง 111 ถึง 266 มม./วัน ที่อุบลราชธานี (สูงสุด 266 มม./วัน ที่อุบลราชธานี) ศรีสะเกษ
ตะวันตกได้ 50 ลบ.ม./วินาที รวมโดยเฉลี่ย ยโสธร อ�านาจเจริญ และพื้นที่ใกล้เคียง และวันที่ 25 กันยายน ท�าให้ฝนตกหนักถึงหนักมาก

แล้วจะสามารถระบายน�้าลงสู่อ่าวไทยได้รวม ในพื้นที่ร้อยเอ็ด กาฬสินธุ์ มหาสารคาม ขอนแก่น หนองบัวล�าภู ชัยภูมิ เพชรบูรณ์ นครสวรรค์
4,000 ลบ.ม./วินาที น�้าที่ต้องการระบาย (สูงสุด 362 มม./วัน ที่นครสวรรค์) สุโขทัย ก�าแพงเพชร ตาก แม่สอด แม่สะเรียง และพื้นที่
ลงสู่อ่าวไทยนั้น จึงมีเกินกว่าที่จะระบบ ใกล้เคียง ดังแสดงในรูปที่ 7
โดยรวมทั้งหมดจะสามารถระบายได้ตั้งแต่
วันที่ 13 กันยายน ถึง 27 ตุลาคม 2554

รวม 44 วัน มีปริมาตรรวมประมาณ 2,200
ล้าน ลบ.ม. ซึ่งใหญ่มากกว่าอ่างเก็บน�้าป่าสัก
ชลสิทธิ์ถึง 2.3 เท่า
จากการใช้แบบจ�าลอง Hydrodynamic
ของบริษัททีมกรุ๊ป ศึกษาการไหลของน�้า
ในล�าน�้าและการไหลในทุ่งเจ้าพระยา

เป็นการคาดการณ์ล่วงหน้า 15 ถึง 30 วัน
หลังจากการสอบเทียบค่าแล้ว จึงได้น�าผล
การศึกษามาจัดท�าแผนที่ความเสี่ยงน�้าท่วม
(Flood Risk Map) ของลุ่มน�้าเจ้าพระยา
ตอนล่าง เพื่อให้ประชาชนในพื้นที่เสี่ยง

ได้ใช้เป็นเครื่องมือในการเตือนภัยล่วงหน้า รูปที่ 5: ผลการใช้ Hydrodynamic Model ในการศึกษาการไหลในล�าน�้าเจ้าพระยา
ดังแสดงในรูปที่ 5 และการไหลในทุ่งของปี 2554

12
วิศวกรรมสาร ปีที่ 74 ฉบับที่ 4 ตุลาคม-ธันวาคม 2564