Page 43 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 74 ฉบับที่ 4 ตุลาคม - ธันวาคม 2564
P. 43
โบราณก างบั กรรมไทย
กล่าวโดยสังเขปว่า ข้อสันนิษฐานรูปแบบ และมิติของสิ่งปลูกสร้าง สิ่งปลูกสร้าง อาคาร หรือโบราณสถานที่พังทลาย อาจมี
อาคาร หรือโบราณสถานนั้น ใช้หลักการ มากกว่าจินตนาการ เรื่อง ข้อสันนิษฐานเรื่องสัดส่วน และมิติ จาก สัดส่วนทองค�า (Golden
รูปแบบ อาจมีข้อสันนิษฐานจากคติ หรือความเชื่อเรื่องธรรมชาติ ratio) หรืออนุกรม Fibonacci : 1, 1, 2, 3, 5, 8, 13, … , n, n + 1,
(พระอาทิตย์ พระจันทร์ ดวงดาว) ชาติภูมิ (นรก สวรรค์) ศาสนา 2·n + 1 เช่น กรณีปราสาทหิน เริ่มต้นที่ฐาน ซึ่งมักยังคงสถาพ หรือ
หรืออื่น ๆ อาทิ “พระเจดีย์ วัดพระแก้ว (ป่าแก้ว) อ�าเภอสรรคบุรี ร่องรอย ความสูงผนังสันนิษฐานจากกรอบประตู เสาประดับกรอบ
ชัยนาท ราชินีแห่งเจดีย์ทั้งปวงในดินแดนอุษาคเนย์” เป็นเจดีย์แบบ ประตู ระดับบานหน้าต่าง ประกอบกับประมาณความสูงของมนุษย์
ละโว้ทรงสูง ผสมแบบทวาราวดีตอนปลาย ฐานสี่เหลี่ยมตั้งอยู่บนฐาน หลังคา เครื่องยอดสันนิษฐานจากทับหลัง หน้าบัน กลีบขนุน ยุคศิลป
ไพที (ฐานสูง) ฐานเขียง และฐานเรือนธาตุแบบลดท้อง มีพระพุทธรูป หรือยุคสมัยที่สร้าง ทราบ หรือสันนิษฐานจากลวดลายสลัก จารึก
ปูนปั้นแบบนูนสูงประดับทั้งสี่ด้าน มีเจดีย์ต่อจากฐานเรือนธาตุ (เรื่องราว เวลา และตัวอักษรที่ใช้) ต�าแหน่งที่ตั้ง เช่น ธรรมศาลา หรือ
ตอนบนทั้งสี่มุมต่อจากเรือนธาตุเป็นฐานสูงแปดเหลี่ยม มีซุ้ม อโรคยสถาน (ที่พักคนเดินทาง หรือโรงแรม และโรงพยาบาล) บนเส้น
จระน�าทั้งสี่ทิศ ต่อขึ้นไปเป็นบัวลูกแก้ว และบัวถลาจนถึงองค์ระฆัง ทางราชมรรคา (จากเมืองพระนคร ถึงพิมายปุระ ตามปรากฏในจารึก
บนฐานชั้นสามในซุ้มตรงกลางเป็นพระพุทธรูปปูนปั้นปางถวายเนตร ปราสาทพระขรรค์ - ดูจากภาพถ่ายทางอากาศ หรือข้อมูลสารสนเทศน์
มีพระพุทธรูปปูนปั้นปางประทานอภัยสองข้าง ถัดจากแท่งสี่เหลี่ยม ทางภูมิศาสตร์) ประเภท หรือประโยชน์ใช้สอยสันนิษฐานจาก
ทรงสูงขึ้นไป เป็นแท่งแปดเหลี่ยม มีซุ้มประดิษฐานพระพุทธรูป แบบแผนของอาคาร (อาทิ อโรคยสถาน มักประกอบด้วย ก�าแพงแก้ว
ปางถวายเนตรทั้งสี่ด้านเหนือขึ้นไปเป็นย่อเหลี่ยมอีกชั้นหนึ่ง ต่อจาก มีบารายอยู่นอกก�าแพงด้านหน้า ขวามือ ภายใน มีห้องบรรณาลัย
องค์ระฆังเป็นปล้องไฉน ๑๒ ปล้องรวมความสูง ๓๗ เมตร สันนิษฐาน ปรางค์ประธาน ห้องครรภ์คฤหะ ธรรมศาลา หรือบ้านมีไฟ หรือ
ว่า น่าจะมีการแฝงคติธรรมค�าสอนในพระพุทธศาสนาเอาไว้ด้วย คือ กระโจมไฟ มักประกอบด้วยปรางค์หลัก ประดิษฐานแท่น และ
ฐานสี่เหลี่ยมหมายถึงอริยสัจสี่ ฐานสูงแปดเหลี่ยมหมายถึงอริยมรรค รูปเคารพ มุขหน้า มีโถงยาว และหน้าต่างทางทิศใต้ ฯลฯ) รูปสลัก
มีองค์แปด ปล้องไฉน ๑๒ ปล้อง หมายถึง ปฏิจจสมุปบาท ๑๒ ข้อ หรือจารึก (รูปที่ ๑๗)
ที่เกี่ยวพันกันเหมือนลูกโซ่ ยอดเจดีย์หมายถึงพระนิพพาน (รูปที่ ๑๖)
รูปที่ ๑๖ สัดส่วนของพระเจดีย์ วัดพระแก้ว อ�าเภอสรรคบุรี ชัยนาท อิงคติธรรมในพุทธศาสนา
ก. สันนิษฐานทิศทางที่ล้ม หรือพังทลายจากต�าแหน่งขุดค้นพบเครื่องยอด
(ปราสาทเมืองต�่า อ�าเภอประโคนชัย บุรีรัมย์ ปราสาทเมืองเก่า อ�าเภอโนนสูง นครราชสีมา และกู่โพนระฆัง อ�าเภอเกษตรวิสัย ร้อยเอ็ด)
43
วิศวกรรมสาร ปีที่ 74 ฉบับที่ 4 ตุลาคม-ธันวาคม 2564
