Page 17 - วิศวกรรมสาร ปีที่ 76 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2566
P. 17
การศึกษาอย่างเป็นระบบด้วยแบบจ�าลองเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการน�้าในลุ่มน�้าเจ้าพระยาเพื่อแก้ปัญหาภัยแล้งและน�้าท่วม
3) เสนอแนะให้พัฒนาแบบจ�าลอง ส�าหรับท�านายปริมาณน�้าที่
ไหลลงอ่างเก็บน�้าเขื่อนภูมิพล เขื่อนสิริกิติ์และอ่างเก็บน�้าขนาดใหญ่
ต่าง ๆ ของประเทศ ซึ่งสามารถท�านายเป็นรายฤดู รายสัปดาห์
และรายวันได้
4) ได้มีการน�าแบบจ�าลองส�าหรับค�านวณหาความต้องการน�้า
ชลประทาน (Irrigation demand model) ที่ได้เริ่มพัฒนาไว้ใน
(1) มาพัฒนาต่อ พร้อมทั้งได้มีการเก็บข้อมูลจากแปลงทดลอง
ในสนามโดยเฉพาะในเขตโครงการชลประทานในลุ่มน�้าอื่นมาสอบ
เทียบแบบจ�าลองไว้จ�านวนหนึ่ง พร้อมทั้งได้มีการน�าแบบจ�าลอง
ดังกล่าวไปใช้ในการศึกษาหาเกณฑ์การใช้น�้าจากอ่างเพื่อการเพาะ
ปลูกฤดูแล้ง (DSAR-Curve) ด้วย ซึ่งมีรายละเอียดอยู่ใน (2), (3)
และ (6)
5) ส�าหรับปริมาณน�้าที่ไหลลงแม่น�้าเจ้าพระยาท้ายอ่างแต่เหนือ
เขื่อนเจ้าพระยา และลุ่มน�้าอื่นที่ไม่มีอ่าง เช่น ลุ่มน�้ายม เสนอแนะ
ให้พัฒนาแบบจ�าลองเพื่อท�านายเป็นรายฤดู รายสัปดาห์ และรายวัน
เช่นเดียวกัน และควรให้ใช้ได้กับแบบจ�าลองการจัดสรรน�้าล่วงหน้า
รายสัปดาห์ ในลุ่มน�้าเจ้าพระยา-แม่กลอง (เพราะมีการผันน�้าจาก
ลุ่มน�้าแม่กลองมาใช้ในลุ่มน�้าเจ้าพระยา) ซึ่งรายละเอียดแบบจ�าลอง
การจัดสรรน�้าล่วงหน้ารายสัปดาห์ได้มีการพัฒนาต่อเนื่องมาเป็น
ระยะ ๆ มีรายละเอียดอยู่ในเอกสารอ้างอิง (1), (2) และ (7) ซึ่งหลักการ
ส�าคัญของแบบจ�าลองคือ
ใช้ระบบท�านายล่วงหน้า รายสัปดาห์กล่าวคือ เมื่อจะเริ่มส่งน�้า น�าข้อมูลเหล่านี้รวมกับข้อมูลที่ตรวจวัดได้จากแปลง
ชลประทานให้พื้นที่เพาะปลูก กิจกรรมการเพาะปลูกที่จะน�ามาใช้ ทดลองในสนามมาค�านวณหาประสิทธิภาพชลประทาน
ค�านวณหาปริมาณน�้าที่ส่งยังไม่เกิด ฝนก็ยังไม่ตก จึงยังไม่ทราบค่า (9) เพื่อน�าไปประยุกต์ใช้ในการจัดสรรน�้าล่วงหน้าราย
ปริมาณน�้าที่ไม่สามารถควบคุมได้และปริมาณน�้าที่เหลือใช้จาก สัปดาห์ในฤดูถัดไป ส�าหรับการท�านายปริมาณน�้าที่ไหล
พื้นที่ชลประทานตอนบน (ถ้ามี) และปริมาณน�้าที่ไหลลงอ่างเก็บน�้า ลงอ่างและปริมาณน�้าที่ไม่สามารถควบคุมได้ (Inflow
เมื่อสัปดาห์ถัดไปมาถึงจึงเก็บรวบรวมข้อมูลจากสนามมาค�านวณ และ Side flow หรือ Uncontrol flow) อย่างเป็นระบบ
เพื่อปรับแก้ส�าหรับการจัดสรรน�้าล่วงหน้าสัปดาห์ถัดไป ด้วยแบบจ�าลองนี้ เมื่อใช้งานไปได้เป็นระยะเวลาหนึ่ง
อนึ่งส�าหรับแบบจ�าลองจัดสรรน�้าล่วงหน้ารายสัปดาห์ ซึ่งต้อง จะสามารถใช้เป็นเครื่องมือในการตัดสินใจในการ
เก็บรวบรวมข้อมูลรายสัปดาห์ได้แก่ กิจกรรมการเพาะปลูกข้าว ระบายน�้าออกจากอ่างเก็บน�้าต่าง ๆ ในลุ่มน�้าได้เป็น
และพืชอื่นจากสนาม เช่น การเตรียมแปลงตกกล้า การเตรียม อย่างดีทั้งในช่วงเกิดอุทกภัย ช่วงปกติและช่วงที่เกิด
แปลงส�าหรับหว่านและปักด�า พื้นที่หว่าน พื้นที่ปักด�า และพื้นที่ ภัยแล้ง
เก็บเกี่ยว เป็นต้น ส่วนข้อมูลฝนที่ตกบนแปลงที่มีกิจกรรมการ 6) เพื่อให้แบบจ�าลองการจัดสรรน�้าล่วงหน้า
เพาะปลูกเป็นข้อมูลฝนรายวัน ปริมาณน�้าที่ส่ง (ค�านวณจากกราฟ รายสัปดาห์มีความถูกต้องจึงเสนอแนะให้เลือกแปลง
ที่ได้จากการวัดปริมาณน�้า ไม่ใช่ค�านวณจากสูตร) มีรายละเอียด ทดลองขนาดต่าง ๆ ให้กระจายไปตามโครงการ
อยู่ใน (2), (3) และ (8) และปริมาณน�้าที่เหลือใช้จากพื้นที่ตอนบน ชลประทานต่าง ๆ ทั้งลุ่มน�้าเจ้าพระยา-แม่กลอง เพื่อ
(ถ้ามี) ก็จะรวบรวมไว้เป็นรายวัน ข้อมูลเหล่านี้นอกจากจะใช้ในการ ตรวจวัด (Monitor) ข้อมูลน�้าฝนที่ใช้แทนปริมาณ
จัดสรรน�้าล่วงหน้ารายสัปดาห์แล้วที่สิ้นสุดฤดูการเพาะปลูกจะ น�้าชลประทานได้ (ความสัมพันธ์ระหว่างฝนที่ตก
วิศวกรรมสาร 17
ปีที่ 76 ฉบับที่ 1 มกราคม - มีนาคม 2566
